Kütüphaneler tarihe mi karışıyor

Raflarda dizi dizi okunmayı bekleyen tozlu kitaplar artık e-kitap sistemi ile hem okuru hem yazarı hem de eseri özgürleştiriyor.

Senelerdir raflarımızda dizilmiş duran kimi toz tutmuş, kimi kırışmış, kimi de arkalarda kaybolmuş kitap yığınlarıyla yaşıyoruz. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte bu kitap yığınlarının akıbeti de giderek tehlikeye giriyor. Raflar bekleyen kitaplar için kötü, okurlar ve yazarlar için iyi olan yeni e-kitap sistemleri ile edebiyat daha da özgürleşirken "kitap okumak" tanımı yeni bir anlam kazanıyor.

Teknolojinin kitaplar üzerindeki etkisi uzun zamandır devam eden bir tartışma konusu. Baskı kitapların kokusu, sayfalarına dokunma hissi olmadan kitap okumanın eksiklik olduğunu düşünenler de var, teknoloji sayede evinde duran kitap yığınlarından kurtulacağı ve binlerce kitabı bilgisayarı ya da tabletinde saklayabilecek olduğu için sevinen de var. Bu tartışmanın süregelmesi bir yana, teknoloji her geçen gün ilerlemeye devam ediyor. Amazon'un piyasaya sürdüğü yeni ürün olan Kindle Single, e-kitap teknolojisini bir adım daha ileri götürüyor. Baskı edebiyatı alanında kitabın basılabilmesi için hikayenin potansiyeli kadar teknik biçimi de önem kazanıyor. Eğer kitap çok uzunsa kısaltmak gerekiyor, daha da kötüsü eğer 100 sayfayı geçmeyecek kadar kısaysa büyük ihtimalle basılmıyor. Kitabın basılması için 70 sayfada başarılı bir şekilde anlattığı hikayeyi gereksiz kelimeler ekleyerek 150 sayfaya çevirmek zorunda kalan yazarların sayısı hiç de az değil. Basılsa bile yayıncı, matbaa, dağıtım derken ele geçen kazanç ancak %8 ila %15 arası oluyor. En büyük yazarlar bile artık matbaa masrafına girmek yerine e-kitap formatına geçmeyi tercih ediyor.

Ocak ayında Amazon'a başvuruda bulunan Stephen King yazdığı uzun kompozisyon "Guns"ı e-kitap olarak yayınlattı. Birçok yayınevi ve dergiye göre fazla uzun kalacak olan 8 bin kelimelik kompozisyon Amazon'un kısa hikayeleri ve novellaları format olarak alan Kindle Single formatı ile 1 hafta içinde yayınlandı, üstelik 1,654 kez görüntülenerek yazarına %70 pay kazandırdı. Eserin sanal ortamda dünyanın dört bir yanına ulaşması sağlanırken Amazon firması için de Stephen King'in son eseri bünyeye katılmış oldu. Amy Tan ve Margaret Atwood gibi büyük edebiyat isimlerinin bir çoğu aynı yolu takip etmeye başladı bile.

Şu anda herhangi bir e-kitap sitesine girdiğiniz zaman Dan Brown'ın "Cehennem / Inferno"sundan Orhan Pamuk'un "Ben Bir Ağacım"ına, Lee Child'ın "Jack Reacher"ından Aziz Nesin'in "Sizin Memlekette Eşek Yok mu?"suna kadar pek çok seçenek karşınıza çıkıyor. Hatta kitapçılarda bulunma ihtimali giderek azalan Alexandre Dumas'ın "Demir Maske"si gibi eski kitaplar bile e-kitap formatında sanal ortamda yer alıyor.

E-kitap sistemi yazara daha fazla para kazandırıp eseri daha ulaşılabilir hale getirerek sanatı da özgürleştirmiş oluyor. Raflarda sıkışık şekilde duran sınırlı kitap skalasını yıkıyor ve bilgisayar, tablet hatta akıllı telefon üzerinden erişebilecek milyonlarca kitaplık bir kütüphane yaratıyor. Baskı yayınevleri giderek daha da sıkıntıya düşüyor ve acı gerçekle yüzleşmek zorunda kalıyor; artık bu noktadan geriye dönüş yok. Sanat eserleri yavaş yavaş sanal ortaya taşınıyor ve zaman ilerledikçe bu işlem daha da hız kazanıyor. Artık yazarlar istedikleri uzunlukta, kabul edilmeme kaygısı taşımadan, maddi yeterlilikleri dert etmeden eserlerini ortaya koyabiliyor ve e-kitap firmaları üzerinden kolayca yayınlatabiliyor. Ve kitabın satışına bağlı olarak en az %25, en fazla %70 pay oranı elde ediyorlar. İlk olarak Cizvit papaz Roberto Busa tarafından 1940'lı yıllarda ortaya atılan e-kitap düşüncesi günümüzde gerçeğin ta kendisi oluyor.